Dood in de gevangenis van gerespecteerd Tibetaanse religieuze leider: strijdkrachten ingezet terwijl Tibetanen hun verdriet uiten

• Een invloedrijke en geliefde Tibetaanse lama, Tenzin Delek Rinpoche, overleed op 12 juli in de gevangenis in zijn 13de jaar van een levenslange gevangenisstraf. Gewapende veiligheidstroepen zijn ingezet, terwijl honderden Tibetanen zich vandaag verzamelden met de oproep om zijn lichaam terug te sturen naar zijn klooster en de gemeenschap waar Tenzin Delek Rinpoche vandaan komt. Tenzin Delek Rinpoche was één van de meest high-profile Tibetaanse politieke gevangenen. 
• Tenzin Delek Rinpoche stierf in de gevangenis zonder dat zijn familie hem heeft mogen zien, uitgezonderd één bezoek in 13 jaar en ondanks door een aantal westerse regeringen gedane verzoeken om zijn vrijlating op medische gronden.^[1] Zijn familie zei dat ze in 2013 te weten kwamen dat hij leed aan een hartkwaal, frequente bewusteloosheid en oncontroleerbaar schudden van delen van zijn lichaam. Het is niet bekend of de 64 jaar oude Tenzin Delek Rinpoche medische behandeling in de gevangenis heeft gekregen. 
• In de verslagenheid over het nieuws van zijn dood verzamelden honderden Tibetanen, zowel monniken en leken, zich vandaag bij zijn huis in Nyagchuka (het Tibetaanse gebied Kham), waarbij werd geroepen om opheldering van de autoriteiten over de omstandigheden van zijn dood en het vrijgeven van zijn lichaam voor de traditionele gebeden. In reactie daarop hebben de Chinese autoriteiten gewapende troepen ingezet, politiecontroles opgericht, belangrijke wegen geblokkeerd, en de communicatie in het gebied afgesneden, aldus Tibetaanse bronnen in ballingschap.

Een familielid van Tenzin Delek Rinpoche, Geshe Nyima, die in ballingschap leeft in India, zei vandaag: “Dit is een onvoorstelbaar verlies, niet alleen voor onze familie en vrienden, maar voor het hele Tibetaanse volk – waarvan velen zijn inspanningen voor het onderwijs en de bescherming van onze religie en milieu op prijs stelden. Tenzin Delek Rinpoche was een onschuldige monnik, die meer dan 13 jaar ten onterechte in de gevangen zat, marteling en mishandeling in een Chinese gevangenis onderging, alleen vanwege het opkomen voor het welzijn van zijn volk en voor het uitdrukken van zijn toewijding aan Zijne Heiligheid de Dalai Lama. Zijn veroordeling tot levenslang heeft het Tibetaanse volk diep gekwetst. Nu is ons enige verzoek aan de Chinese autoriteiten om zijn lichaam terug te geven aan zijn klooster en zijn gemeenschap.”

De uitingen van verdriet over Tenzin Delek Rinpoche volgen op jarenlange gebedsceremonies, wakes en protesten over zijn gevangenschap en tonen de invloed en de populariteit van Tenzin Deleg Rinpoche – zowel bij de Tibetaanse gemeenschap als bij de vele Chinese boeddhisten – en wat hij betekende voor het Tibetaanse volk. Vóór zijn detentie in 2002 richtte Tenzin Delek Rinpoche scholen op voor nomaden kinderen, zette tehuizen voor ouderen op, werkte samen met lokale ambtenaren om bossen te beschermen en stond bekend om zijn inspanningen voor het behoud van de Tibetaanse cultuur.

De verontrusting van de familie en de monastieke gemeenschap over Tenzin Delek Rinpoche werd verergerd door de geheimzinnigheid over zijn condities in de gevangenis en de onmogelijkheid om toegang tot hem krijgen. In zijn 13 jaar gevangenisstraf werd drie leden van Tenzin Delek Rinpoche’s familie het slechts één keer, in november 2013, toegestaan ??om hem te bezoeken. Ze ontdekten dat hij een soort van hartprobleem, wellicht een hartaanval, had gehad, dat een deel van zijn lichaam oncontroleerbaar schudde, en dat hij bij meerdere gelegenheden het ??bewustzijn verloor.

Eerder deze maand op 2 juli gingen twee familieleden naar het Gevangenis Management Bureau in de gemeente, die de Chuandong Gevangenis beheert en waar hij werd vastgehouden, om een bezoek aan te vragen, aldus de Tibetaanse familie in ballingschap. Het bezoek werd steeds weer uitgesteld, totdat de nabestaanden op 12 juli door hetzelfde kantoor werden geïnformeerd over de dood Tenzin Delek Rinpoche. Een lid van het Public Security Bureau in Sichuan’s Dazhu gemeente bevestigde vandaag (13 juli) de dood Tenzin Delek aan Associated Press.

Geshe Nyima, een familielid in ballingschap, zei: “Er zijn zoveel onbeantwoorde vragen over hoe hij gestorven is: was het te wijten aan een slechte gezondheid, gebrek aan medische behandeling, of werd hij onderworpen aan folteringen of andere slechte behandeling, die resulteerde in zijn dood?” Volgens dezelfde bronnen kwamen “meer dan duizend Tibetanen vandaag bijeen om op te roepen voor de teruggave van zijn lichaam in zijn woongebied van de gemeente Nyagchuka (Chinees: Yajiang) in de Tibetaanse Autonome Prefectuur Kardze (Chinees: Ganzi) in Sichuan (het Tibetaanse gebied Kham). In oktober vorig jaar verzamelden Tibetanen zich in Nyagchuka om voor Tenzin Delek Rinpoche te bidden in het toen 12de jaar van zijn gevangenisstraf. Nieuws over de gebedsceremonie volgden andere initiatieven van de lokale bevolking, waaronder de wederopbouw van zijn verblijfplaats in een klooster, en een belangrijke religieuze ceremonie voor zijn lange leven in juni 2014, die door de autoriteiten werd verhinderd.^[2]

De gebedsceremonie in Nyagchuka op 12 oktober 2014 was de meest recente in een reeks van gedurfde verzoeken aan de autoriteiten ter ondersteuning van de Tibetaanse lama over meerdere jaren. Niet alleen Tibetanen zijn hierbij betrokken geweest; in de jaren van Tenzin Delek Rinpoche gevangenisstraf hebben vele Chinese boeddhisten meedgedaan aan wakes en gebeden voor een lange levensduur voor hem”.^[3] Tsering Jampa, Executive Director van International Campaign for Tibet in Europe, zei: “Dit schokkende nieuws van de dood in de gevangenis van een zeer geliefde Tibetaanse lama moet ook dienen als een dringende boodschap aan de regeringen en internationale instellingen over China’s onverzoenlijkheid. Tenzin Delek Rinpoche was een van de meest prominente Tibetaanse politieke gevangenen en veel westerse regeringen, waaronder de VS en de EU, brachten hun ernstige verontrusting over zijn welzijn naar voren, hetgeen resulteerde in verzoeken om vrijlating op medische gronden. Ondanks deze inspanningen liet Beijing Tenzin Delek Rinpoche niet vrij. We doen nu een beroep op de regeringen en de Verenigde Naties om China te vragen op basis van hun gevangeniswet, de oorzaken van deze abnormale dood grondig te onderzoeken en ook om Tenzin Delek’s lichaam onmiddellijk aan zijn familie en kloostergemeenschap terug te geven.”

De in december 2002 gevangen genomen Tenzin Delek Rinpoche (Chinese versie van zijn leken naam: A’an Zhaxi) werd veroordeeld met de zorg dat hij was gemarteld om een bekentenis af te dwingen en na een proces dat door de hele wereld werd veroordeeld vanwege het niet voldoen aan zelfs maar de minimale normen voor een eerlijk proces. Zijn doodvonnis werd na een wettelijke periode van schorsing voor twee jaar omgezet in levenslange gevangenisstraf.

In een voorbode van de dood Tenzin Delek Rinpoche, werd Lobsang Dhondup, die op hetzelfde moment in 2002 was gearresteerd als Tenzin Delek Rinpoche, in het begin van 2003 geexecuteerd. Dit gebeurde ondanks dat de Chinese autoriteiten een Amerikaanse regeringsdelegatie onder leiding van Lorne Craner, adjunct-staatssecretaris voor Democratie, Mensenrechten en Arbeid, en adjunct-procureur-generaal Ralph Boyd hadden verzekerd dat de Hoge Raad Volksrechtbank een ‘lange’ gerechtelijke herziening van Lobsang Dondrub’s doodvonnis zouden volgen. In plaats daarvan werd hij een paar uur nadat zijn doodvonnis tijdens een sessie van het provinciale Sichuan Hogere Volksrechtbank was bekrachtigd, geëxecuteerd.^[4]

Zowel Tenzin Delek Rinpoche als Lobsang Dhondup werden opgepakt, berecht en veroordeeld toen Zhou Yongkang partijsecretaris was van de provincie Sichuan. Het voormalige hoofd van de Chinese veiligheidsdiensten zit nu in de gevangenis na te zijn veroordeeld op grond van een reeks van beschuldigingen van corruptie, waaronder omkoping, misbruik van macht en het lekken van staatsgeheimen.

Tenzin Deleg Rinpoche hield vol dat hij op geen enkele aanklacht voor het plegen van een bomaanslag bekend heeft. Tijdens zijn veroordeling, die werd bijgewoond door twee van zijn familieleden, verklaarde hij dat het proces oneerlijk was, verwierp alle aanklachten tegen hem, en beriep zich op zijn onschuld voordat de rechter hem verwijderde. In een in januari 2003 uit de gevangenis gesmokkelde tape, terwijl hij in afwachting zat over de uitkomst van een beroep, zei hij: “Wat [de autoriteiten] ook doen en zeggen, ik ben volkomen onschuldig. Ik ben ten onrechte beschuldigd, omdat ik me altijd oprecht heb toegewijd aan de belangen en het welzijn van Tibetanen. De Chinezen hield niet van wat ik deed en wat ik zei. Dat is de enige reden waarom ik ben gearresteerd. Ik heb altijd gezegd dat we onze hand niet moeten verheffen tegen anderen. Dat is zondig. Ook heb ik geen brieven of pamfletten verspreid, of in het geheim bommen gepland . Ik heb zelfs nog nooit aan zulke dingen gedacht en ik heb niet de intentie om anderen te kwetsen.”

De bekende Tibetaanse schrijfster Tsering Woeser had voor zijn dood geschreven: “De ontberingen, die hij [Tenzin Deleg Rinpoche] momenteel in de gevangenis ondergaat, overspoelen de harten van de mensen van dit uitgestrekte gebied. Ze voelen een diepe, moeilijk te overwinnen pijn. In de loop van de afgelopen 12 jaar zijn bijna geen vreugdevolle festivals gehouden, en vele ouderlingen verlieten deze wereld met tranen in hun ogen, wetende dat ze hem nooit meer zou ontmoeten.”^[5]

Aanbevelingen: