Verontrusting over onderdrukkende nieuwe wetgeving in China op gebied van anti-terreur, beveiliging en NGOs

Chinese wetsontwerpen met betrekking tot beveiliging, terrorismebestrijding en non-gouvernementele organisaties, die deze week een stap dichter bij hun invoering komen, vormen een vergaande en ernstige bedreiging voor de vrijheid van godsdienst en meningsuiting en verdiepen de onderdrukking in een reeds zeer beperkend politiek klimaat. De nieuwe maatregelen, die verontrusting hebben veroorzaakt binnen de internationale gemeenschap, vergroten het bereik van de partij staat nog verder en reduceren de ruimte voor het maatschappelijk middenveld.

• Samen met de National Security Wet, die naar verwachting dit jaar wordt ingevoerd, legt de voorgestelde anti-terreur wet^[1] een terrorismebestrijding structuur vast met ruime discretionaire bevoegdheid. De samensmelting van “terrorisme” met religieus “extremisme” in de wet geeft ruimte voor de strafbaarstelling van bijna elk vreedzame uitingen van de Tibetaanse identiteit, daden van niet-gewelddadige meningsverschillen, of kritiek op etnische of religieuze beleid. Het verruimt ook het bereik van de staat in het niet-religieuze deel van de samenleving, bijvoorbeeld de verplichting om “terrorismebestrijding onderwijs” op scholen te versterken.
• Het ontwerp Beveiligs Wet biedt een programmatische en institutioneel kader voor maatregelen om de “Nationale Veiligheid” te beschermen. Het voorstel formuleert doelstellingen en beleid ter bevordering van “het Leiderschap van de Chinese Communistische Partij” en voor “het behoud van een socialistisch systeem met Chinese kenmerken” en pleit voor “waakzaamheid tegen en rechtmatige bestraffing van de exploitatie van de religie om illegale en criminele activiteiten uit te voeren”, onder het behoud van een “normale orde van religieuze activiteiten”. Religieus beleid in de Volksrepubliek China wordt gevormd door de ideologie van de heersende Communistische Partij en haar politieke noodzaak om de macht te behouden.
• In een verklaring bracht het Observatorium voor de Rechten van de Mens Verdedigers (een gezamenlijk programma van de Wereld Organisatie tegen Foltering (OMCT) en FIDH , waarvan de International Campaign for Tibet lid is), haar bezorgdheid naar voren over het ontwerp van “Overzeese NGO Beheer Wet”, dat ter discussie ligt na de tweede lezing door het Nationale Volkscongres in april, aangezien het onvermijdelijk de ruimte voor het Chinese maatschappelijk middenveld inkrimpt en de vrijheid van vereniging en meningsuiting in het land ernstig beperkt”.^[2]

Tsering Jampa, Executive director van de International Campaign for Tibet in Europe, stelt: In de week van de 26ste herdenkingsdag van het bloedbad op het Tiananmenplein, waarvoor de schuldigen nooit zijn gestraft, is het verontrustend om te zien dat de Chinese regering nieuwe wetgeving naar voren schuift, die de fundamentele mensenrechten nog verder zullen beknotten. De nieuwe wetsontwerpen krijgen hun vorm in de context van een politiek klimaat in Tibet, waarin mensen straffeloos worden omgebracht en marteling en gevangenneming van individuen plaatsvindt. Deze maatregelen zijn de oorzaak van instabiliteit geworden en zijn om deze reden contraproductief; het nieuwe ontwerp beveiliging en anti-terreur wetten zullen de spanningen nog verder doen oplopen. Er moet een volledige herziening en de herbeoordeling van deze wetten komen, ook omdat ze in strijd zijn met internationale en nationale Chinese wetten, die de vrijheid of godsdienst en levensovertuiging en de vrijheid van mening en meningsuiting beschermen.”

Het wetsontwerp over Anti-Terrorisme 
Het nieuwe wetsontwerp houdt een escalatie in van een zich uitbreidende ‘terrorismebestrijding’ campagne, die door de regering is gelanceerd naar aanleiding van de moorden in Xinjiang en die zich steeds meer richt op Tibetanen, ondanks het ontbreken van een gewelddadige opstand in Tibet.^[3] Eerder dit jaar kondigde de Chinese overheid zelfs ‘beloningen’ van duizenden dollars voor informatie over ‘terrorisme’, die in berichten in staatsmedia op een hoop gegooid wordt met ‘separatisme’.^[4] De Chinese autoriteiten hebben hun ‘snelle reactie’ capaciteit door grootschalige militaire oefeningen, geïntensiveerde grensbeveiliging en oefeningen voor troepen om te reageren op zelfverbrandingen en op kloosters meer dan aangetoond. Voor de eerste keer werd in juli vorig jaar [2014] religieus onderricht van de Dalai Lama door de Chinese overheid omschreven als een aansporing tot ‘haat’ en ‘extremistische actie’ en er wordt geïmpliceerd dat Tibetaanse zelfverbrandingen, die niemand anders schaden toebrengen, kunnen worden gekwalificeerd als ‘terrorisme’.

Het nieuwe wetsontwerp over anti-terreur biedt een blanco autorisatie voor willekeurige en ingrijpende maatregelen tegen religieuze activiteiten, die in strijd lijkt te zijn met haar bescherming in zowel internationale als nationale Chinese wetgeving. Hoewel de Chinese grondwet bepaalt dat burgers van de Volksrepubliek China “vrijheid van godsdienst” hebben, bepaalt de CCP wat ‘aanvaardbaar’ gedrag is en wordt religie alleen getolereerd, zolang het niet interfereert met of de legitimiteit van de regerende Partij uitdaagt.

In het nieuwe wet wordt “gewelddadige terroristische ideologie” wordt gelijkgesteld met acties, die volstrekt niet-gewelddadig hoeven zijn, zoals “separatisme” en de ondermijning van “etnische eenheid”, waar bijna elke vreedzame uiting van de Tibetaanse nationale identiteit of cultuur onder kan vallen. Het wetsontwerp maakt gebruik van ondoorzichtige omschrijvingen zoals “met behulp van etniciteit of religie als voorwendsel om de rechtmatige uitvoering van de wettelijke taken van staatsdienaren te belemmeren” of verbindt zelfs sancties aan privé-bezit van items, die “extremisme publiceren of anderszins extremisme bepleiten”, waarvan de interpretatie gevoelig is voor het politieke klimaat en mogelijke campagnes van autoriteiten om veroordelingen tegen specifieke personen te bewerkstelligen. Bijvoorbeeld nu de Chinese autoriteiten de Dalai Lama in ballingschap openlijk beschuldigen voor de golf van zelfverbrandingen in heel Tibet^[5], kan het houden van een kleine foto van de Dalai Lama in privé-bezit zelfs aangemerkt worden als ‘extremistisch’.

De wet introduceert ook verdere buitengerechtelijke maatregelen en vergroot daarmee de straffeloosheid van de Chinese overheid. Het introduceert een andere maatregel van “administratieve detentie”, ondanks de aankondiging door de Chinese autoriteiten om het systeem van ‘heropvoeding door arbeid’ (RTL) af te schaffen.^[6]

Wat bereft ingrijpende beslissingen over de status van organisaties of entiteiten als “terroristisch”, is het veelzeggend, dat er geen sprake is gerechtelijk procedure voor het instellen van beroep bij een rechtbank. De ontwerp-wet bepaalt dat in plaats daarvan de getroffen organisaties beroep kunnen instellen bij de ‘anti-terreur autoriteiten’ zelf.

Het ontwerp anti-terreur wet omvat de volgende punten:

• De wet roept op tot het formuleren van werkplannen voor terrorismebestrijding, ook op lokaal niveau, waardoor ingrijpend nieuwe beleid op elk niveau van de overheid van kracht wordt (Art. 10). 
• “Anti-terreur onderwijs, begeleiding, toezicht, controle en evaluatie van terrorismebestrijdingswerk op scholen” moet worden versterkt, aldus de wet. Dit impliceert verdere politieke indoctrinatie op scholen, die waarschijnlijk de negatieve gevolgen van de anti-Dalai Lama en “anti-separatisme” propaganda verdiepen. (Art. 14). 
• Artikel 23 van de ontwerp maatregelen verklaren: “Leidinggevende instellingen voor anti-terreur inspanningen, de openbare beveiligingsorganen en relevante afdelingen zullen deelnemen aan de formulering en uitvoering van de stedelijke en landelijke planning.” Zoals de verdere formulering in het document aantoont, verwijst dit naar de integratie van toezicht en controle maatregelen bij de aanleg van infrastructuur, waaronder videobewaking en andere maatregelen, waarbij een verdere intensivering van de inmenging van de staat in het privé-leven plaatsvindt, ondanks toch al restrictieve maatregelen. 
• Hoewel het patriottisch onderwijs in Tibetaanse gebieden is uitgebreid, machtigt het anti-terreur wetsvoorstel een breed scala aan instellingen om deze nog verder uit te breiden, onder vermelding van de noodzaak van dorpscommissies, gevangenissen en etnische en religieuze zaken afdelingen om “hervormend onderwijs” toe te dienen aan degenen die “terroristische of extremistische tendensen” vertonen (Art. 26). 
• Het is opmerkelijk dat, aldus het wetsontwerp, zelfs degenen, die belast zijn met de handhaving van de wet, mede doelwit vormen en gewaarschuwd worden voor verstrekkende sancties als ze falen om hun taken uit te voeren (Art. 98). Dit is een indicatie voor het politieke klimaat, binnen welke ambtenaren en beveiligingspersoneel nodig zijn om de strenge maatregelen zonder twijfel uit te voeren. In Tibet zijn zelfs leden van de Partij gewaarschuwd, dat zij met “straffen” geconfronteerd worden, als ze gedachten koesteren over de Dalai Lama.^[7] 
• Het Nationale Volkscongres[8] heeft het oorspronkelijke ontwerp herzien en bij het definiëren van het terrorisme een verwijzing naar “gedachten” als relevant strafbaar “gedrag” verwijderd (art. 104). Maar het voorstel is nog steeds zo dat bepaalde soorten ‘uitingen’ gekwalificeerd worden als terroristische misdrijven. Het wetsontwerp beoogt ook de pogingen van de autoriteiten te legitimeren om personen onder strenge bewaking te houden en de informatiestroom te blokkeren, onder de verklaring dat als verboden activiteiten niet worden gestopt, ambtenaren “maatregelen aan zich kunnen trekken om met geweld betrokken personen te verspreiden; met geweld hen te verwijderen, die niet meewerken; betrokken materialen en voorwerpen in beslag te nemen, relevante informatie en afbeelding kopiëren en vervolgens verwijderen; illegale websites, rekeningen en mobiele telefoonnummers afsluiten of deactiveren en relevante illegale locaties te verzegelen” (Art. 25) 
• Vaag geformuleerde regels openen de deur naar willekeurige maatregelen, die zich met name richten op religieuze activiteiten door de volgende gedragingen als extremistisch te kenschetsen (Art. 24). De definitie van strafbaar gedrag in de relevante bepalingen moet worden gezien als in strijd met het internationale recht inzake de mensenrechten, zoals art. 18 en 19 van de UVR:
  • “Het gebruik van etniciteit of religie als voorwendsel om de rechtmatige uitvoering van de wettelijke taken van staatsambtenaren belemmeren”; en zelfs nog vager: “het zich mengen in de gewoontes en manieren van leven van andere personen, of in de productie van management” (Art. 24 lid 3), 
  • “De productie, de verspreiding, of het bezit van voorwerpen die extremisme publiceren of anderszins extremisme bepleiten” (Art. 24 lid 1).” 
  • Het dwingen van anderen om deel te nemen aan religieuze activiteiten, anderen dwingen om items, die extremisme bepleiten, weer te geven, anderen dwingen om donaties te maken of met handenarbeid bij te dragen aan plaatsen van religieuze aanbidding of religieuze personen” (Art. 24 lid 4), 
  • “Een verkeerde voorstelling geven of het beledigen van overheidsbeleid, wetten, en administratieve voorschriften”, daarbij bepalend dat vreedzaam protest kan worden aangeduid als “extremistisch” (Art. 24 lid 5), 
  • “het organiseren, instrueren, of dwingen van minderjarigen om deel te nemen aan religieuze activiteiten of het onthouden van verplichte educatie; het dwingen van anderen om een religieuze ceremonie te houden in plaats van een huwelijks- of echtscheidingsregistratie; en andere [gedragingen], die de uitvoering van overheidsbeleid, wetten, administratieve regels en voorschriften verstoren” (Art. 24 lid 5).

Voetnoten
[1] Zoals in het oorspronkelijke ontwerp van oktober 2014 (zie http://www.npc.gov.cn/englishnpc/news/2014-10/28/content_1883384.htm); zie de Engelse vertaling op http://chinalawtranslate.com/en/archives/3070; let op de herziening van het ontwerp in februari 2015, volgens http://www.npc.gov.cn/englishnpc/news/Legislation/2015-02/27/content_1906080.htm; een periode voor “opmerkingen” eindigde blijkbaar in december 2014. Naar verwachting wordt het dit jaar ingevoerd. 
[2] https://www.fidh.org/International-Federation-for-Human-Rights/asia/china/china-the-draft-overseas-ngo-management-law-must-be-substantially
[3] ICT rapport, 15 oktober 2014, https://savetibet.nl/nieuws-agenda-media/nieuwsoverzicht/2014/oktober-2014/nieuwe-agressieve-terrorismebestrijdingscampagne-breidt-zich-uit-van-xinjiang-naar-tibet-met-toegenomen-militarisering-van-het-plateau/
[4] The beloningen worden ook uitgeloofd voor informatie over ‘illegale grensoverschrijding’ verwijzend naar Tibetanen die ontsnappen in ballingschap. De Chinese autoriteiten zijn er bijna in geslaagd om de poort naar ballingschap via Nepal te sluiten, met in totaal vorig jaar van minder dan 300 nieuwkomers, in vergelijking met de gestage stroom van 2500-3500 Tibetaanse vluchtelingen voorafgaand aan 2008.
[5] Zoals in het laatste Witboek over Tibet van de Chinese overheid, uitgegeven in april (2015): http://news.xinhuanet.com/english/2015-04/15/c_134154123.htm
[6] Volgens het wetsontwerp kunnen de openbare beveiligingsorganen “10 tot 15 dagen detentie” of een boete van maximaal 1.000 Yuan opleggen in geval van “extremistisch gedrag”. Het is opmerkelijk dat er geen gerechtelijke procedure hiervoor is omschreven. Hoewel Beijing aangekondigd dat de regering zou “stoppen met het gebruik” van het RTL-systeem voor het einde van 2013, hebben de Chinese autoriteiten op hetzelfde moment andere maatregelen van de detentie zonder proces geïntensiveerd, zoals ‘zwarte gevangenissen’ en gedwongen ‘drug rehabilitatie centra’.
[7] ICT-rapport, 28 januari 2015, https://savetibet.nl/nieuws-agenda-media/nieuwsoverzicht/2015/februari-2015/communistische-partij-ambtenaren-gestraft-voor-het-ondersteunen-van-dalai-lama/