Gyalo Thondup overleden op 97-jarige leeftijd

Kalimpong, India – Gyalo Thondup, een van de belangrijkste figuren in de moderne Tibetaanse geschiedenis en de op een na oudste broer van Zijne Heiligheid de Dalai Lama, is op 8 februari op 97-jarige leeftijd in zijn huis in Kalimpong, India, overleden.

Thondup werd geboren in Taktser, in Oost-Tibet, hetzelfde dorp waar ook de Dalai Lama werd geboren. Hij bracht verschillende jaren door in Nanjing, China, voor zijn studie. Na de communistische machtsovername in China in 1949 en later in Tibet, werd hij een cruciale figuur in het internationaal aankaarten van de Tibetaanse kwestie. Gedurende meerdere decennia speelde hij een belangrijke rol in verschillende initiatieven ter ondersteuning van de Dalai Lama en het Tibetaanse volk, zoals gedocumenteerd in zijn memoires The Noodle Maker of Kalimpong.

Betrokkenheid bij de Tibetaanse zaak

In de jaren 50 leidde zijn diplomatieke inspanning ertoe dat de CIA een geheime operatie opzette ter ondersteuning van het Tibetaanse verzet tegen de Chinese bezetting. Hij werkte ook samen met de Tibetaanse regering in Lhasa om de kwestie Tibet voor te leggen aan de Verenigde Naties, wat uiteindelijk leidde tot drie resoluties van de Algemene Vergadering in 1959, 1961 en 1965.

Thondup speelde ook een directe rol in de Tibetaanse regering in ballingschap, waar hij in de jaren 60 belast was met buitenlandse zaken en in de vroege jaren 90 de voorzitter van de Kashag (het kabinet) werd. Daarnaast vestigde hij een basis in Hongkong, naast zijn residentie in Kalimpong, India.

Gesprekken met China

In de late jaren 70 werd Thondup door de Chinese regering benaderd om een boodschap over te brengen aan de Dalai Lama over hun bereidheid om in gesprek te gaan. Dit leidde in 1979 tot een ontmoeting met de Chinese leider Deng Xiaoping, waarmee een dialoog tussen Tibetaanse gezanten en de Chinese regering op gang kwam. Deng gaf destijds aan dat “alle kwesties, behalve onafhankelijkheid, via onderhandelingen kunnen worden opgelost.” Dit leidde tot meerdere rondes van besprekingen en fact-finding missies in Tibet.

Toen een Chinese functionaris in 2008 beweerde dat Deng deze uitspraak nooit had gedaan, reageerde Thondup publiekelijk en stelde: “Het was tegen mij persoonlijk dat Deng Xiaoping op 12 maart 1979 zei dat ‘behalve onafhankelijkheid alle andere kwesties door middel van besprekingen kunnen worden opgelost.'”

Op de vraag waarom hij in 1979 overstapte van gewapend verzet naar diplomatie, antwoordde Thondup dat steun van India en de Verenigde Staten onvoldoende zou zijn om het Tibetaanse probleem op te lossen. Hij geloofde dat vooruitgang alleen mogelijk was door directe gesprekken met de Chinese regering.

Een leven gewijd aan Tibet

Lodi Gyari, de speciale gezant van de Dalai Lama, werkte nauw samen met Thondup en schreef in zijn memoires: “Het staat buiten kijf dat Gyalo Thondup zijn hele leven heeft gewijd aan het bevorderen van de Tibetaanse zaak. Hij werkte samen met elke mogelijke partij – de Kwomintang, de communisten, Amerikanen, Indiërs en zelfs de Russen – enkel en alleen vanwege zijn diepe toewijding aan Tibet.”

In 2008 verklaarde Thondup: “Mijn doel is het pleiten voor Tibet en hopen dat de Chinese regering een redelijke houding aanneemt en ons als gelijken behandelt.” Ondanks het gebrek aan concrete resultaten uit de diplomatieke gesprekken sinds 2002, bleef hij optimistisch. “De wereld verandert, China verandert, en ik ben optimistisch,” zei hij destijds.

Familie en nalatenschap

Thondup werd voorafgegaan in de dood door zijn vrouw Diki Dolkar (Zhu Dan) en hun dochter Yangzom Doma. Hij laat zijn zonen Ngawang Tanpa Thondup en Khedroob Thondup met hun families achter. Naast de Dalai Lama zijn zijn overlevende familieleden Jetsun Pema en Tendzin Choegyal.

Met zijn overlijden verliest Tibet een van zijn meest toegewijde voorvechters. Zijn nalatenschap blijft voortleven in de geschiedenis van de Tibetaanse strijd voor autonomie en gerechtigheid.