Interview met de auteur van Windhorse House

Tsering: Je schreef verschillende boeken over Tibet en de Himalaya. Waar komt jouw fascinatie voor die regio vandaan?

Myra: Als geologiestudent was mijn hobby bergbeklimmen. In 1986 viel ik met twee klimmaten uit een ijswand in de Alpen en brak daarbij mijn enkel. Ik was toen net afgestudeerd als geoloog en kon op dat moment geen baan in de geologie vinden. Een kennis vroeg of ik als tweede chauffeur een busje met toeristen – enkele reis – van Amsterdam naar Nepal wilde rijden. Met twee schroeven in mijn enkel kon dat wel. Na een solotrektocht in het Nepalese Langtang gebied reisde ik door naar Tibet. Daar is mijn hardnekkige Tibet- en Himalaya-verslaving begonnen.

Tsering: Hoe vaak ben je er geweest?

Myra: Acht keer heb ik in Tibet rondgetrokken, meestal alleen. Ik heb er rondgereisd met lokale bussen, liftend en te voet. Ik kreeg een inkijk in het dagelijks leven, omdat ik ook bij Tibetanen thuis heb overnacht en in kloosters. Het is een gigantisch land, zo groot als West-Europa. Ik ben meermaals in het verre westen geweest, bij de heilige berg Kailash, maar ook vaak in U-Tsang (Centraal Tibet) en de oostelijke provincies Amdo en Kham. Als je, zoals ik, de unieke cultuur, het ruige berglandschap en natuurlijk de mensen van dichtbij hebt meegemaakt, dan doet het pijn om te ervaren hoe dit allemaal bedreigd wordt.

Tsering: Wat is jouw relatie met de Tibet-wereld in het westen?

Myra: Naast mijn gewone werk bij de universiteit en milieuorganisaties schreef ik artikelen voor de nieuwsbrief van de Tibet Support Groep. Toen ik eind 2000 na een Tibet-reis bij ICT langsging om te vertellen wat er sinds een voorgaand bezoek aan Tibet was veranderd, bleek er net een baan bij ICT vacant te zijn en ik heb die plaats ingenomen. Vanaf begin 2001 heb ik ruim 15 jaar voor ICT Europe gewerkt.

Tsering: Hoe ben je erop gekomen om Windhorse House te schrijven en waar gaat het over?

Myra: ICT Europe heeft vaak Tibetaanse ex-politieke gevangenen naar Nederland uitgenodigd om over hun ervaringen te vertellen aan politici, de media en de ICT-donateurs. Veel van die voormalige gevangenen hebben bij mij thuis gelogeerd – mijn huis kreeg zelfs de bijnaam Free Tibet Hotel. Het was inspirerend om deze mensen te ontmoeten en hun ontroerende en schokkende verhalen te horen. Mijn eerste boek gaat over boeddhistische nonnen in Tibet en de Himalaya, daar zaten ook Tibetaanse voormalige gevangenen bij, zoals Ngawang Sangdrol. Dat bracht mij op het idee om Windhorse House te schrijven over acht Tibetaanse politieke gevangenen, vier mannen en vier vrouwen van verschillende leeftijd. Ik vond dat deze levensverhalen gehoord moesten worden.

Tsering: Waar komt de naam Windhorse House vandaan?

Myra: Een van de hoofdpersonen is de monnik Yeshi Togden. Na zijn vlucht naar India realiseerde hij zich dat er geen organisatie bestond die Tibetaanse ex-politieke gevangenen opving. Zij arriveerden berooid en soms getraumatiseerd in ballingschap. Velen van hen werden in de gevangenis gemarteld en dragen daar fysiek en mentaal de sporen van. Yeshi Togden richtte in 1991 in het ballingsoord van de Dalai Lama (Dharamsala) Gu-Chu-Sum op, een organisatie voor en door voormalige politieke gevangenen uit Tibet. Gu, Chu en Sum zijn de getallen negen, tien en drie. Zij corresponderen met de drie maanden waarin massale demonstraties in Lhasa plaatsvonden: 27 september 1987, 1 oktober 1987 en 5 maart 1988. Het gebouw waar de organisatie is gevestigd, heet Windhorse House. Daar interviewde ik de hoofdpersonen.

Tsering: Je bent na deze interviews naar Tibet gegaan. Hoe heb je dat gedaan?

Myra: Ik wilde graag zien waar deze acht Tibetanen vandaan kwamen. Door hun familie en/of kloosters te bezoeken wilde ik een beter beeld van hun achtergrond krijgen. Het was soms een zoektocht, want hoe vind je bijvoorbeeld een nomadentent in Oost-Tibet. Ik arriveerde met foto’s en het bericht dat het met hun geliefde zoon, dochter, broer of zus goed ging en keerde met eenzelfde bericht terug. Ik durfde niet over politiek te praten of over het gemis en de pijn. Tijdens mijn bezoeken aan Tibet heb ik trouwens nooit met Tibetanen over politiek of gevoelige onderwerpen gepraat, want voor het minste of geringste verdwijnen Tibetanen in de gevangenis. Ik kwam als ‘gewone toerist’, maar door mijn achtergrond bij ICT keek ik wel anders dan de gemiddelde reiziger naar de situatie in Tibet.

Tsering: Waarom nu deze vertaling en is de tekst hetzelfde als de Nederlandse uitgave?

Myra: Nog altijd zitten er veel Tibetanen onder erbarmelijke omstandigheden gevangen. Hun stem wordt niet gehoord. De levensverhalen in mijn boek zijn nog steeds actueel. Ze lopen van een periode van voor de Chinese bezetting tot in het hedendaagse Tibet. Deze ongelooflijke verhalen laten ook moed en veerkracht zien. Daarmee zijn ze ook een voorbeeld voor een jongere generatie. Ik heb een nieuw hoofdstuk toegevoegd om te vertellen wat er sinds de Nederlandse uitgave in Tibet en in de levens van deze Tibetanen is gebeurd.

Tsering: Wil je terug naar Tibet?

Myra: Ik zou dolgraag teruggaan naar Tibet, maar China plaatste mij op de zwarte lijst. De autoriteiten vinden het niet leuk als je over zwarte bladzijden in de Tibetaanse geschiedenis schrijft. Het is een voorrecht dat ik zo vaak alleen in Tibet heb kunnen rondreizen en dat ik deze levensverhalen kan doorgeven. Voor Tibetanen die niet kunnen terugkeren naar hun land en familie is het erger. Ik kan andere landen in de Himalaya-regio bezoeken en ook schrijven over de Tibetanen in diaspora.

Over de auteur

Geoloog Myra de Rooy (1957) is bergbeklimmer en schrijver. Zij werkte ruim vijftien jaar voor ICT. Gefascineerd door de bergwereld en haar bewoners, maakte ze vele solotochten naar afgelegen gebieden in Tibet, Ladakh, Nepal en Scandinavië, en schreef daarover vijf boeken.

Windhorse House verscheen eerder in het Nederlands. ICT maakte deze Engelse vertaling mogelijk om een veel groter publiek te bereiken.