24 October 2020

United nations day 2020

Zolang ons het spreken niet onmogelijk wordt gemaakt gaan we hiermee door.

Op 24 oktober, de dag van de Verenigde Naties, is het goed te bedenken dat de VN vier resoluties aannam over Tibet, in 1959, 1961, 1965 en in 1991. Tibet is een van de oudste niet opgeloste problemen van de VN. Op grond van deze resoluties en de erkenning door de VN van het recht op zelfbeschikking van het Tibetaanse volk, rust op de VN de plicht te zoeken naar een oplossing voor Tibet.

De eerste resolutie over Tibet

In 1959, net na de Tibetaanse volksopstand tegen de Chinese bezetting en de vlucht van de Dalai Lama naar India, werd in de Algemene Vergadering de eerste resolutie over Tibet aangenomen. De resolutie verwees naar de ‘autonomie’ die de Tibetanen van oudsher hadden, sprak ernstige zorg uit over berichten dat mensenrechten en vrijheden het Tibetaanse volk met geweld werden ontzegd en riep op tot respect voor de fundamentele mensenrechten van de Tibetaanse bevolking.

De tweede resolutie over Tibet

De tweede resolutie werd aangenomen in 1961. Deze resolutie is van groot belang omdat de Algemene Vergadering in deze resolutie expliciet verwijst naar het recht van het Tibetaanse volk op zelfbeschikking. De Algemene Vergadering sprak haar diepe zorg uit over de ‘ernstige ontberingen’ die het Tibetaanse volk zijn aangedaan, verwees en riep op tot ‘beëindiging van praktijken die het Tibetaanse volk hun fundamentele mensenrechten en vrijheden ontnemen, met inbegrip van hun recht op zelfbeschikking.’

De derde resolutie over Tibet

De derde resolutie werd aangenomen in 1965. De Algemene Vergadering herhaalde haar bezorgdheid over de voortdurende onderdrukking van Tibetanen en riep op tot beëindiging van ‘alle praktijken die het Tibetaanse volk de mensenrechten en fundamentele vrijheden ontnemen die het altijd genoten heeft.’

Ondanks de verslechterende situatie in Tibet werd er van 1965 tot 1989 in de VN door regeringen met geen woord meer over Tibet gerept. In 1965 werd de Tibetaanse Autonome Regio opgericht en de Chinese controle over Tibet versterkt. Tibet ging op slot. In 1966 begon de Culturele Revolutie in China, met desastreuze gevolgen voor Tibet. In 1971 nam de Volksrepubliek China de zetel van China in de VN van Taiwan over. Dit betekende dat China permanent lid werd van de VN Veiligheidsraad, met een veto over alle beslissingen van het hoogste orgaan van de VN.

In 1985 ging Tibet open voor buitenlandse toeristen. In september 1987 demonstreerden jonge Tibetanen in Lhasa tegen het Chinese bewind en ter ondersteuning van het Vredesplan dat de Dalai Lama in Washington had voorgesteld. De protesten werden met harde hand neergeslagen maar informatie over voortdurende onlusten in 1987 en 1988 bereikte de buitenwereld. In 1988 rapporteerden VN Rapporteurs voor het eerst over gevangenneming en martelingen van jonge Tibetanen. Ook verschenen er VN rapporten over gebrek aan religieuze vrijheid in Tibet. Ik woonde die jaren in Tibet en was ooggetuige van demonstraties in Lhasa en het hardhandig neerslaan ervan.

In maart 1989 sprak ik de Mensenrechten commissie van de VN toe over het bloedbad op 10 december 1988, waarbij Chinese politie het vuur opende op ongewapende demonstranten en toeschouwers. Veel Tibetanen werden gedood of raakten gewond. Ook ik werd neergeschoten, in de Barkhor, het hart van Lhasa. De gebeurtenissen leidden ertoe dat voor het eerst twee regeringen, Nederland en Canada, officieel in de VN over Tibet spraken.

De vierde resolutie over Tibet

Twee jaar later, in 1991, na jaren van politieke lobby, en meer regeringen die in de VN over Tibet bleven spreken, lukte het een resolutie tegen China over de situatie in Tibet aan te nemen. Niet op het niveau van de Algemene Vergadering maar in een sub-commissie van de Mensenrechtencommissie. De resolutie was van grote betekenis omdat de sub-commissie bezorgdheid uitsprak over “de voortdurende rapporten over schendingen van fundamentelere mensenrechten en vrijheden die de kenmerkende culturele, religieuze en nationale identiteit van de Tibetanen bedreigen.”

Dit was de eerste en laatste resolutie die de VN over Tibet heeft aangenomen terwijl China lid van de VN Veiligheidsraad was. Toen de resolutie, met 1 stem verschil, werd aangenomen, liep de Chinese delegatie woedend de zaal uit. Twee jaar eerder, in 1989, werd in hetzelfde orgaan een resolutie aangenomen waarin het bloedbad van Tiananmen werd veroordeeld. In 2006 werd de subcommissie opgedoekt.

Nog steeds spreken Tibetanen en de International Campaign for Tibet over de mensenrechten situatie in Tibet, elk jaar tijdens de VN mensenrechten commissie in Genève. Ook al is het vooruitzicht van een VN resolutie tegen China over de verslechterende situatie in Tibet verder weg dan ooit, wij laten ons de mond niet snoeren. De VN is de enige plek waar Tibetanen de Chinese overheid persoonlijk kunnen confronteren met de ongemakkelijke waarheid over Tibet, ten overstaan van regeringen uit alle landen ter wereld. Zolang ons het spreken niet onmogelijk wordt gemaakt gaan we hiermee door.

• Christa Meindersma