Een van Tibets langst zittende politieke gevangenen vrijgelaten na 17 jaar

^{_{Jigme Gyatso in Labrang na zijn ontslag uit de gevangenis.}}

Één van Tibets langst zittende politieke gevangenen, Jigme Gyatso, is  na 17 jaar vrijgelaten uit de gevangenis. Uit Tibet ontvangen afbeeldingen tonen Tibetanen die wachten om hem na zijn vrijlating op 31 maart met khatags (witte zegensjaals) te begroeten, hem respect te betonen en terug te verwelkomen in zijn thuisomgeving in het Tibetaanse gebied Amdo. Volgens omschrijvingen verkeerde hij in “zeer zwakke” staat bij terugkomst in de gemeente Sangchu (Chinees: Xiahe) in de Tibetaanse Autonome Prefectuur Kanlho (Gannan) in de provincie Gansu. Voor zijn gevangenneming in 1996 was hij een monnik in het nabijgelegen Labrang Tashikyil klooster.

Tijdens zijn gevangenschap moest de voormalige monnik Jigme Gyatso bij meerdere gelegenheden ernstige martelingenen doorstaan en werd gevangen gehouden in het Gutsa detentiecentrum en ook in de Drapchi en Chushur gevangenissen in Lhasa. In 2006 werd hij in het ziekenhuis opgenomen en was niet in staat goed te lopen, blijkbaar vanwege een tijdens marteling opgelopen blessure. In 2007 werd gevreesd voor zijn leven, nadat hij over de gevangenis omstandigheden sprak tijdens een zeldzaam bezoek van de toenmalige speciale VN-rapporteur voor Marteling, Manfred Nowak aan Chushur (Chinees: Qushui) in Lhasa, waar hij werd vastgehouden. Dr. Nowak was de eerste officiële internationale waarnemer die Chushur bezocht; hij merkte op dat er in de gevangenis “een tastbaar niveau van angst en zelfcensuur” heerste en riep op tot de vrijlating van Jigme Gyatso.

Tsering Jampa, Executive Director van International Campaign for Tibet in Europe, zei: “Jigme Gyatso wordt alom bewonderd om zijn vastberadenheid bij het doorstaan van zijn 17-jarige gevangenschap. In het huidige politieke klimaat in Tibet, waar ex-politieke gevangenen nog steeds worden beperkt in hun bewegingsvrijheid en onder intensief toezicht staan, hopen we dat Jigme Gyatso de ruimte zal worden gegeven om na zijn lange beproeving in vrede en waardigheid te leven.

“Jigme Gyatso, een voormalige Tibetaanse boeddhistische monnik, werd oorspronkelijk op 23 november 1996 veroordeeld tot 15 jaar gevangenis voor het leiden van een contra-revolutionaire organisatie”, volgens het officiële vonnis in het Chinees, waarvan ICT een kopie heeft bemachtigd (Het ICT-rapport, met inbegrip van een Engelse vertaling van het oorspronkelijke vonnis van Jigme Gyatso: Vrees voor het welzijn van Tibetaanse gevangene na ontmoeting met VN-rapporteur – 1 december 2006). Hij ontving de langste veroordeling van een groep van vijf Tibetanen, die verschillende daden van vreedzaam verzet pleegden, waaronder het hijsen van de Tibetaanse nationale vlag op het Ganden klooster en het ter sprake brengen van de kwestie van Tibetaanse onafhankelijkheid. Het door de Volksrechtbank in Lhasa in tweede aanleg afgegeven vonnis, maakt duidelijk dat Jigme Gyatso door de Chinese autoriteiten als hoofdverdachte werd beschouwd. Na het Ganden klooster verlaten te hebben, runde hij op het moment van zijn arrestatie in maart 1996 een restaurant in Lhasa.

Jigme Gyatso’s straf werd verlengd na een incident in maart 2004, waarbij hij ‘Lang leve de Dalai Lama’ schreeuwde. Als gevolg daarvan werd hij geschopt en geslagen, onder meer met elektrische stokken. Jigme Gyatso werd monnik in Tashikhyil klooster in Labrang in Gansu op 21 jarige leeftijd en later verhuisde hij naar het Ganden klooster in Lhasa. In het midden van de jaren ‘80 bezocht hij India en studeerde enige maanden aan het Drepung klooster in het zuiden van India.

Na zijn terugkeer naar Tibet werd hij voor het eerst aangehouden in maart 1996, en in afwachting van zijn veroordeling vastgehouden in het Gutsa detentiecentrum in Lhasa. Een vriend van Jigme Gyatso, die nu in ballingschap is, vertelde ICT: “Jigme Gyatso werd zwaar gemarteld in Gutsa. Hij werd in een donkere kamer, apart gehouden van ongeveer 17 andere Tibetanen, die op hetzelfde moment werden vastgehouden. Hij werd in de zware ketenen geboeid.”

Dezelfde Tibetaanse bron zei, dat tijdens zijn eerste detentie Jigme Gyatso er in slaagde om een brief aan een kameraad naar buiten te smokkelen om te zeggen dat hij waarschijnlijk een lange gevangenis straf zou krijgen, maar dat hij geen spijt had. Hij verwees naar lange gevangenis straf van de 10de Panchen Lama en anderen, die in naam van de vrijheid gevangenisstraf hadden uitgezeten, waaronder de Zuid-Afrikaanse burgerrechten leider Nelson Mandela. Toen de gevangenisbewaarders ontdekten dat hij deze brief had verzonden, werd Jigme Gyatso in elkaar geslagen.

In september 1997 arriveerde beveiligingspersoneel uit het gebied waar hij vandaan kwam om hem te ondervragen en hem zo zwaar te martelen, dat hij naar verluidt meerdere dagen niet in staat was om te bewegen. Hij kreeg ook samen met alle andere politieke gevangenen martelingen te verduren in Drapchi, na protesten die samenvielen met het bezoek van een EU-delegatie van in Beijing gevestigde ambassadeurs uit drie verschillende Europese landen aan de gevangenis in mei 1998. Naar verluidt liep Jigme Gyatso hoofdwonden op tijdens de afstraffingen in de nasleep van de protesten op 1 en 4 mei 1998.

Hij vertelde de speciale VN-rapporteur inzake foltering tijdens het bezoek van Dr. Nowak aan Chushur dat de omstandigheden er veel slechter waren dan in Drapchi (een gevangenis in de Tibetaanse Autonome Regio). Hij zei dat in Drapchi het eten beter was, de cellen beter verlicht en geventileerd waren, en de temperaturen binnen in de zomer en winter minder extreem was.