24 August 2017

Nomadenland: ICT's lobby bij de UNESCO

“De wijde, bedrieglijk lege gebieden van de hooggelegen graslanden kunnen niet langer worden gecategoriseerd als alleen maar mooie stukken land. Ze zijn ook gebieden van aanhoudende twist en protest.”
– Tsering Wangmo Dhompa, ‘A Home in Tibet’ (Penguin India)

Tenzin Choekyi Krakau

Tenzin Choekyi leest ICT’s verklaring voor tijdens de UNESCO Commissie vergadering, terwijl de Chinese afgevaardigden onder het balkon de toekenning vieren en foto’s nemen.

Vorige maand werden in Krakau tijdens de jaarlijkse vergadering van het UNESCO Werelderfgoedcomité in een politiek beladen sfeer belangrijke beslissingen genomen over ‘s werelds belangrijkste culturele monumenten en natuurlijke landschappen. Een uitgestrekte landschap van waterrijke gebieden, wilde dieren en meren op het Tibetaanse plateau, van oudsher het domein van de Tibetaanse nomaden, was een van de besproken gebieden – zoals de UNESCO het omschrijft, het Hoh Xil ‘eigendom’ van de Chinese Communistische Partij regering.

In een een net voor de opening van de vergadering vrijgegeven rapport beschrijft International Campaign for Tibet hoe het Hoh Xil natuurgebied op het Tibetaanse plateau – Achen Gangyap in het Tibetaans – ligt midden tussen de drie grote andere natuurgebieden, die meer en meer het normale Tibetaanse landgebruik, zoals nomadische veeteelt, uitsluiten, de staat positioneren als enige gezagdrager en massa-toerisme bevorderen. (Gabriel Lafitte heeft de ontwikkeling van de toekenning nauwkeurig in zijn blog vastgelegd.)

China’s officiële nominatie voorstel voor dit uitgestrekte gebied van Qinghai, twee keer zo groot als België, hield in dat de leden van het UNESCO Werelderfgoedcomité een raamwerk zouden accepteren, dat met name het traditionele landgebruik als bedreiging karakteriseerde, met onder meer de criminalisering van traditionele productieve en duurzame activiteiten, zoals veeteelt en het verzamelen van geneeskrachtige kruiden. Het ging om stilzwijgende instemming met China’s ambitieuze en algemene officiële beleid om het landschap van ‘s werelds hoogste en grootste plateau opnieuw in te richten – in het bijzonder, door het verwijderen van de Tibetaanse nomaden van hun land.

Tibetaanse nomaden hebben het land en de wilde dieren eeuwenlang beschermd en zijn in de eerste plaats verantwoordelijk, dat Hoh Xil nu als werelderfgoed opgenomen kan worden. Hun essentiële rol als rentmeesters van dit uitgestrekte landschap, voor wat betreft het gezondheid houden van de ecosystemen en het op lange termijn handhaven van de waterreserves, waarvan China en Azië afhangen, wordt erkend door graslanden experts en wetenschappers in zowel de Volksrepubliek China zelf, als ook internationaal. Er is een consensus, dat het lokale rentmeesterschap en kudde migratie essentieel zijn voor de gezondheid van de woeste gronden en helpen om klimaatverandering tegen te gaan.

Om deze reden ging ICT naar Krakau om namens de nomaden hun standpunten naar voren te brengen. Samen met Tenzin Choekyi, een ervaren Tibetaanse advocate, die Tibetaanse nomaden en het Chinese graslanden beleid bestudeert, heeft ICT gesproken met ambassadeurs, stafleden en internationale NGO’s, zowel vooraf in de UNESCO kantoren in Parijs, als ook direct bij het Comité zelf. ICT heeft voor de opening van de UNESCO vergadering een presentatie gegeven op een wereldwijd door de in Berlijn gevestigde NGO World Heritage Watch georganiseerde Civil Society Forum in Krakau.

Na de toespraak van Choekyi over de gevolgen van ongecontroleerde toekenning van Hoh Xil tijdens het NGO Forum in Villa Decius (een statig voormalig paleis uit de Renaissance, waar nu culturele dialogen worden gehouden), viel de kamer stil. Het was duidelijk dat maar weinigen de betekenis van China’s toekenning begrepen hadden. Terwijl de Chinese regering botweg ontkende, dat nomaden uit het ‘eigendom’ waren verhuisd, toonde ons onderzoek aan aanleiding aan te nemen, dat China voorafgaand aan de indiening van het verzoek voor Werelderfgoed nominatie inderdaad Tibetaanse nomaden uit het gebied had verwijderd (meer details in het rapport van ICT). De Internationale Unie voor Natuurbehoud, de IUCN, stelde in haar evaluatie tevens, dat de Chinese partij staat zou proberen om de achterblijvers in verschillende soorten van werk te plaatsen.

Het beschermen van de natuur van Hoh Xil

Tibetaanse antilope Krakau

Foto’s van de Hoh Xil gebied tonen Tibetaanse antilope bij het oversteken van een weg tijdens de vergadering UNESCO comité.

Ernstige bezorgdheid over China’s nominatie voor de UNESCO-status was eerder reeds aan de orde gesteld in een inhoudelijk verslag van IUCN, die vorig jaar een wetenschappelijke evaluatie team naar Hoh Xil had gestuurd. IUCN stipte ernstige punten van zorg aan over de uitsluiting van herders en de gevaren voor de wilde dieren bij ongekwalificeerde goedkeuring door UNESCO, waaronder voor de iconische soorten, als de Tibetaanse antilope, door China geadopteerd als mascotte voor de Olympische Spelen in 2008. Tibetanen, zoals Sonam Dargye verloren hun leven voor de bescherming van de Tibetaanse antilope (chiru in het Tibetaans) tegen stropers in Hoh Xil. (Zie Gabriel Lafitte’s blog)

IUCN erkende ook toe dat de lokale bevolking hun bezorgdheid hadden geuit over de verhuizingen – een belangrijke erkenning, gegeven de gevaren, waarmee Tibetanen en lokale Chinese mensen geconfronteerd worden bij zelfs maar de meest gematigde kritiek op door Beijing geprioriteerde projecten. De Chinese regering heeft Tibetanen of andere ‘etnische minderheden’ niet de mogelijkheid gegeven om van de partij afwijkende standpunten naar voren te brengen in dit voor Beijing belangrijke high-profile project.

Wij hebben naar voren gebracht, dat om deze en andere redenen, toekenning van Hoh Xil zonder verdere beoordeling in strijd is met zowel de UNESCO als de IUCN richtlijnen, waaronder de beginselen van FPIC (vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming) en UNDRIP (VN-verklaring over de rechten van inheemse volkeren), die zijn erkend zijn in de UNESCO Richtlijnen.

Prive spraken veel ambtenaren hun zorg en steun uit, maar geen van de Commissie leden was bereid om een formeel wijzigingsvoorstel in te dienen met als strekking om het traditionele nomadische leven van de Tibetanen te respecteren en waarborgen in het toewijzingsbesluit, waaronder een bestemmingsplan, dat het recht van de Tibetanen om hun dieren te laten grazen vaststelt.

UNESCO’s merknaam is bijzonder gewild. Tibet is een belangrijke bestemming voor Chinese toeristen, met officiële (en opgeblazen) statistieken waaruit blijkt dat tegen het einde van 2020 het aantal jaarlijkse bezoekers aan Tibet tot 20 miljoen zal zijn gestegen. Toewijzing van werelderfgoed status aan Hoh Xil, een ruig landschap tussen Lanzhou en Xining op weg naar Lhasa, zal bijdragen aan deze strategie, die ‘safari toerisme’ identificeert als een belangrijk gebied voor uitbreiding.

Een artikel in de Economist vestigde onlangs de aandacht op de nieuwe populariteit van ‘kamperen’ voor Chinese toeristen in natuurgebieden – waarbij de toeristen verblijven in luxe yurts of nomadententen, terwijl de autoriteiten nomaden over heel Tibet wegverhuizen.

In kaart brengen van het heilige landschap

Ook heeft ICT druk uitgeoefent om de plaatsen van heilig en cultureel belang in kaart te brengen en te vast te leggen, met vrije toegang tot deze plaatsen, evenals de vrijheid voor de Tibetanen om daar hun religie uit te oefenen. Dit laatste zou een innovatieve aanpak hebben ondersteunt, die door een aantal Tibetaanse milieudeskundigen wordt ontwikkelen. Deze Tibetaanse milieudeskundigen werken aan een poging om de Hoh Xil en Sanjiangyuan gebieden aan te wijzen als een Sacred Natural Site (SNS) onder beheer van de Tibetaanse gemeenschap, in directe tegenstelling met de voordracht van China door de UNESCO. Dit is een categorie, die geen officiële status heeft, hoewel de IUCN het vergelijkbare concept van ICCA kent, een Indigenous Community-Conserved Area. Het is gekoppeld aan een bredere bevordering van ‘heilige’ landschappen, als middel voor het behoud van natuur en cultuur. (Zie bijvoorbeeld http://sacrednaturalsites.org/items/the-sacred-natural-sites-of-kham/).

In haar boek, ‘A Home in Tibet’, gaat de Tibetaanse dichter Tsering Wangmo Dhompa in op de band van de Tibetaanse nomaden met het landschap, met de nadruk op rituelen in kloosters in Kham, haar thuis gebied, die een link leggen tussen mens en natuur, en “een kenmerk van het Tibetaans religieuze leven is en een aanwijzing voor de overtuiging, dat zowel de natuurlijke wereld als mensen spirituele en morele wezens zijn, die afhankelijk van elkaar zijn om te overleven.” Ze schrijft dat haar maan Dorje “het land in zijn lichaam draagt. Hij herinnert zich de rotsen, waarop hij speelde en de bomen, waarachter hij zich verschuilde. […] Hij kent de schatten van het land: goud, zilver, steen. Hij zegt, dat lama’s al decennia weten over de in de grond begraven edele metalen. Het is de plicht van de mensen om de schatten van het land te behouden. […] Een dergelijke cultuur van overtuigingen […] heeft de bergen, de rivieren en de dieren tot nu toe beschermd.”

De stemming over de Achen Gangyap werd op 7 juli na de lunch in Krakau gehouden. Het was vanaf het begin al duidelijk dat de nominatie zonder enige wijzigingen zou worden aangenomen. Koeweit uitte zijn “oprechte bewondering voor de inzet en voortreffelijkheid, die People’s Republic of China heeft betoont in het verrijken van de diversiteit van ons Werelderfgoed”, terwijl de Filippijnen China zelfs feliciteerde met zijn “heel mooie dossier”, dat “een plezier was om uit te lezen”.

Temidden van de lof voor de Volksrepubliek China – hoewel China’s beleid verwoestend is voor Tibet’s kwetsbare landschap – wezen in ieder geval verscheidene landen ten minste op het belang van de nomaden en hun integrale link naar de bescherming van het plateau. The ambassadeur voor Portugal zei: “We weten hoe de lokale gemeenschappen en hun traditionele gebruikers bijdragen aan het landschap en het behoud van soorten en hun leefgebieden. Deze co-existentie lijkt een essentiële dimensie van uitzonderlijke universele waarde te zijn, en moeten grondig worden gehandhaafd en gewaarborgd.”

Toen de nominatie met overgrote meerderheid werd goedgekeurd en de grote Chinese delegatie in zodanige mate feest vierde, dat de Poolse voorzitter van de commissie, Dr Jacek Purchla, zich genoodzaakt zag het comité er aan te herinneren, dat er een speciaal gebied was voor de afgevaardigden om de goedkeuring van nominaties te vieren, en dat dit buiten in de hal was, niet binnen.

Tijdens de drukte op de vloer, terwijl commissieleden, als vertegenwoordigers van verschillende regeringen, China kwamen feliciteren, las Tenzin Choekyi ICT vooraf voorbereide verklaring voor. Deze is hier te bekijken – wat niet te zien is, is dat de Chinese delegatie zich in het rondom verzamelden om foto’s te nemen van Choekyi, terwijl zij de vertegenwoordigers van de regeringen van de wereld confronteert, die verantwoordelijk zijn voor het maken van belangrijke beslissingen over het natuurlijke en culturele erfgoed van de aarde. (Het transcript van de verklaring van Choekyi is hier te lezen: https://www.savetibet.org/unesco-approves-controversial-world-heritage-tibet-nomination-despite-concerns/)

Gabriel Lafitte stelt vast: “De politiek won over feiten op de grond, ongemakkelijke feiten, zoals het verwijderen van het grootste deel van de Tibetaanse nomaden van het landschap naar afgelegen betonnen nederzettingen op de industriële stadsranden van China, met niets op te doen, afhankelijk van door de staat uitgereikte rantsoenen. Het besluit van het Werelderfgoedcomité zegt veel over wat we kunnen treuren over onze oude en nieuwe paden. De klakkeloze goedkeuring van alles wat China voorstelt heeft weinig te maken met het beschermen van erfgoed.”

Gevolgen

Het uiteindelijke resultaat maakt het des te belangrijker voor ICT om met haar lobby voort te zetten in samenwerking met andere Tibetaanse pleitbezorgers.

  • ICT zal nieuwe banden smeden met lobbygroepen uit het maatschappelijk middenveld van over de hele wereld, van Poolse milieudeskundigen en advocaten bij de verdediging van oud bos tot Turkse activisten, die zich uitspreken tegen het met de grond gelijk maken van historische dorpen. In krachtige demonstraties van solidariteit bij het afleggen van individuele verklaringen voor het Comité, stonden andere activisten van het maatschappelijk middenveld hen bij. (Het harde werk van de NGO’s en deskundigen onder de overkoepelende World Heritage Watch organisatie leidde tot een verdere overtuiging over het belang van het maatschappelijk middenveld in Werelderfgoed beslissingen van de UNESCO en de instelling van een international Indigenous Peoples Forum on World Heritage.)
  • De controverse over de Achen Gangyap (Hoh Xil) ging de hele wereld over en door de internationale media opgepakt, van de New York Times tot de BBC en lokale media.
  • De Chinese regering werd gedwongen om te reageren op de UNESCO en gaf een verklaring uit waarin het stelde dat het “volledig de wil van de lokale herders en hun traditionele cultuur, religieuze overtuigingen, en lifestyle zal respecteren”. Verscheidene regeringen deden concrete uitspraken over de bescherming van de nomaden in hun verklaringen aan het Comité; bijvoorbeeld, Portugal en Finland opende de discussie door verwijzingen naar de noodzaak om de Tibetaanse nomaden te beschermen. De Internationale Unie voor Natuurbehoud, IUCN gaf ook een duidelijke boodschap over Hoh Xil in haar nieuwe document over de Werelderfgoedlijst: “Het traditionele gebruik van het gebied door nomadische herders is millennia lang samengegaan met de natuur. The World Heritage Watch steunt ondubbelzinnig de rechten van de Tibetaanse herders in het gebied.”

IUCN, in haar verklaring in Krakau, verwees ook uitdrukkelijk naar ‘de internationale rechtensnormen’, die in acht moeten worden genomen met betrekking tot de Tibetaanse herders en veehouders, waarmee de brede betekenis van de beginselen van de mensenrechten voor de ruimtelijke beleid wordt erkent, een vaststelling waarvoor iets ICT zich sterk had gemaakt.

Het werk om ervoor te zorgen dat het Tibetaanse herders beschermd worden, moet doorgaan en om er moet naar gestreefd worden, dat Tibetaanse natuurbeschermers waar mogelijk gesteund worden in hun bekwame werk op de grond.

Een diepgevoeld nieuw lied over de Tibetaanse nomaden circuleert online, gezongen door bekende zangers van binnen Tibet. Om de Tibetaanse gevoelens te begrijpen en hun integrale verbinding met het Tibetaanse landschap, vertaalde Tenzin Choekyi enkele van de teksten als volgt:

“Het bestuderen van het voortgaan van dagen en runderen,
het verzamelen van de schoonheid van de nachtelijk sterrenbeelden,
doen de nomaden van het plateau

Het bestuderen van het voortgaan van dagen en runderen 
het verzamelen van de schoonheid van de nachtelijk sterrenbeelden
doen de eigenaren van het plateau

In de diepte van je geest is de lichtsterkte van de zon, de maan en de sterren 
in je huis zijn de waarden van de voorouderlijke voorouders

Oh luister …

Je bent de eerste om het fundament van onze plateau in stand te houden,
Je bent de laatste om het fundament van onze plateau in stand te houden”

Share this

Het laatste nieuws

15 May 2019

Voor de Nederlandse regering bestaat Tibet niet meer. China Notitie rept met geen woord over Tibet.

Lees meer
4 May 2019

Tibet Actie Team in actie voor Tashi Wangchuk op Bevrijdingsfestival

Lees meer